شهرستان سروستان sarvestan
شهرستان سروستان sarvestanشهرستان سروستان sarvestan
شهرستان سروستان sarvestan
تصاویر ماه محرم در سروستان
سروستان سیاهپوش عزای حسین(ع) شد+تصاویر
برپایی مراسم زنجیرزنی،سینه زنی،جلسات روضه ،زیارت عاشورا و مجالس وعظ از جمله برنامه های محرم و صفر در شهرستان سروستان می باشد. به گزارش خبرنگار سرو سروستان، با حلول ماه محرم الحرام،ماه حزن اهل بیت(علیهم السلام) شهرستان سروستان غرق عزا و ماتم شد. در سراسر این شهرستان چند روز قبل از ورود ماه محرم هیئت های مذهبی با برپایی تکیه های عزاداری و سیاهپوش کردن مساجد و حسینیه ها به استقبال ایام عزاداری سرور آزادگان جهان حضرت اباعبدا... الحسین(ع) می روند. برگزاری این مراسم با چندین قرن سابقه ،برگرفته از اعتقادات راسخ تشیع و در راستای ظلم ستیزی و دفاع از مظلوم نزدیک به 100هیئت مذهبی در این ایام در شهرستان سروستان مشغول عزاداری است. برپایی مراسم زنجیرزنی،سینه زنی،جلسات روضه و زیارت عاشورا و مجالس وعظ از جمله برنامه های محرم و صفر در شهرستان سروستان می باشد.
محرم سروستان
سروستانیها از کوچک تا بزرگ تعزیه خوانی را بیش از حد دوست دارند و نسخه های گوناگون قدیمی تعزیه با خطهای خوش در سروستان هست. در سروستان فارس هم مانند سایر نقاط کشورمان هر ساله در ماه محرم و صفر بویژه در ده روز نخست ماه محرم و روزهای شهادت حضرت امام حسن (ع) و حضرت علی (ع) در ماههای صفر و رمضان تعزیه خوانی می شود. سابقاً در هر محله یی مکان ویژه یی برای تعزیه خوانی وجود داشت، مانند جلو شیخ یوسف که میدانی بود که از اطراف به بیابان منتهی می شد. در محله حسن آباد، سرآب بخش کن، کار مسرا Karemsera (کاروان سرا) که درمیان محلات ابراهیم خانی و زیر سر و قرار داشت و عمارت در محله بالا، که امروز تنها عمارت نیمه ویرانی به جای مانده است. در چهارگوشه عمارت چهار درخت توت بوده است که اکنون دوتای آن پابرجا است. با وجود ویرانی عمارت هنوز هم در روزهای عاشورا محل گرد هم آیی تمام محله ها و مرکز مرثیه خوانی و عزاداری و سینه زنی بویژه تعزیه خوانی است.
نسخه های طومار مانند تعزیه معمولاً با مرکب مشکی نوشته می شد و سرنسخه یی که نام پردازنده گفت وگوها است، با خط قرمز نگاشته می شد. در سروستان تعزیه خوانان را شبیه گردان هم می نامند. تعزیه هایی که در سروستان برپا می شده و هنوز هم برخی از آنها رایج هستند عبارتند از: تخت بلقیس ـ رحلت پیغمبر (ص) ـ وفات حضرت فاطمه (س) ـ شهادت حضرت علی (ع) ـ شهادت امام حسین (ع) ـ شهادت امام حسن (ع) … و تعزیه دو طفل زینب (س)، که امروز بسیاری از نسخه های آنها پراکنده شده و از میان رفته اند.
ترتیب حرکت به این صورت است که نقاره زن روی مرکبی می نشیند و نقاره را جلوی او می بندند و او تک تک ضرباتی بر نقاره (طبل) می زند. ساز زن یا فلوت زن پیاده در کنارش حرکت می کند و آهنگ سوزناکی می نوازد. اسبهای تزیین شده در پی این دو نفر حرکت می کنند. برخی از مردان هم شاطر می شوند، یعنی قبا و ارخلاق (آرخلق) می پوشند، شال می بندند و دورشال و آستین و گردن و کلاه خود دستمالهای رنگارنگ با اشرفی های درخشان آویزان می کنند و هر کدام چوبی بلند به قطر چند سانتیمتر با سربرجسته بیضی شکل با پوشش چرمی در دست می گیرند و دوتا دوتا دهنه اسبهای مشکی پوش و سفیدپوش را گرفته با پای برهنه حرکت می کنند و براین باورند که شاطر و غلام ویژه امام حسین علیه السلام هستند. زمانی که امام بر اسب می نشسته شاطر نیز عنان اسب را گرفته و پیشاپیش امام راه می رفته است. شاطران در روز عاشورا وظایف خطیری در دشت کربلا داشته اند به این ترتیب که عنان اسب امام و سایر صحابه را می گرفته و آنان را تا میدان جنگ می برده اند و چنانچه امام یا صحابه مجروح می شدند، شاطر با زرنگی و شهامت خود را به زخمی رسانده او را بر پشت اسب می نهاد و از میدان خارج می کرد.
در پی اسبها شتر و سپس حجله قاسم (تختی با کمانهای بلند چوبی به صورت محفظه که کتل نامیده می شد) را به مساحت تقریبی یک متر در دو متر حمل می کنند که مقداری ترکه انار که از درخت انار تازه بریده شده است از عرض به فاصله های نیم متر به تخت می بندند. آنگاه پارچه رنگی (مشکی برای کتل) روی آن می اندازند. سپس روی پارچه را با دستمالهای رنگی و زینت آلات، طلا و نقره و آینه تزیین می کنند و کف حجله هم قالی می اندازند. در ساختن حجله از شاخه های گل نیز استفاده می شود و در دوسوی آن دو لاله قرار می دهند. هنگام حرکت چهار نفر چهارپایه آن را بردوش می نهند. در پی حجله قاسم کتل و گهواره علی اصغر که تخت کوچکی است که آیین بندی شده و کودک شیرخواری را در آن نهاده اند حمل می شود. هر کودکی که علی اصغر شود برایش شگون دارد. سرانجام چهلچراغ بر روی سر طبق کشی حمل می شود و هرگاه خسته شد آن را بر زمین می نهد. چرا غ گردانها معمولاً چند جوان زبده هستند که به هم کمک می کنند. یکی چهلچراغ را روی سرش می گذارد و بقیه دوروبرش هستند تا هنگام روی زمین گذاشتن و در ضمن حرکت او را یاری دهند و مراقب چهلچراغ باشند، چون هیچ بعید نیست که میان دو محل دعوا بشود و چهلچراغ آماج سنگ و چوب شده و خرد شود. بیشتر خاطراتی را که پیرمردان از نزاعها دارند مربوط به زدوخوردهایی است که در شب یا روز عاشورا پیش آمده است، البته هر شب نوبت کسی که زیرطبق است عوض می شود.
در شب عاشورا، هر محله یی سعی دارد مراسمش سنگین تر و مجلل تر باشد. از سر شب تا سحر صدای طبل و فریاد «حسین، حسین» آوای سنج، نغمه فلوت یا نی و یا سازدهنی چون موجی عاصی و کوبنده فضای آرام سروستان را پرمی کند. سینه زنان به محلات دیگر رفته و سینه زنی می کنند و برمی گردند.سابقاً به لحاظ اختلافهای بزرگان محل در زمینه های مختلف از جمله توهین به یکی از بزرگان محله یی به وسیله یکی از افراد محله دیگر، به رخ کشیدن قدرت و غیره زدوخوردهایی در این مراسم روی می داد که در برخی از موارد وسایل یکدیگر مانند بیرق یا حجله را به غنیمت می برده اند. تنها در محله «بوتوری» مراسم سینه زنی ساده و بی تشریفات و فقط با چند علم مشکی برگزار می شود.
در شب شام غریبان (شوم غریبون) از چهلچراغ، حجله، اسب، کتل، سنج و بیرق خبری نیست و سراسر سکوت و ناله و تاریکی و سوسوی شمع است، عزاداران که روی سرشان کاه پاشیده اند بر روی زمین نشسته و تا نیمه های شب دست بر پیشانی نهاده و آرام آرام گریه می کنند و نوحه خوانی با صدای بلند شعر می خواند:
امشب است آن شب که عرش ذوالجلال \ لرزد از رنج و غم و درد و ملال
در شب و روز بیست وهشتم صفر نیز مراسمی شبیه عاشورا اما به مراتب ساده تر برگزار می شود.
نسخه های طومار مانند تعزیه معمولاً با مرکب مشکی نوشته می شد و سرنسخه یی که نام پردازنده گفت وگوها است، با خط قرمز نگاشته می شد. در سروستان تعزیه خوانان را شبیه گردان هم می نامند. تعزیه هایی که در سروستان برپا می شده و هنوز هم برخی از آنها رایج هستند عبارتند از: تخت بلقیس ـ رحلت پیغمبر (ص) ـ وفات حضرت فاطمه (س) ـ شهادت حضرت علی (ع) ـ شهادت امام حسین (ع) ـ شهادت امام حسن (ع) … و تعزیه دو طفل زینب (س)، که امروز بسیاری از نسخه های آنها پراکنده شده و از میان رفته اند.
ترتیب حرکت به این صورت است که نقاره زن روی مرکبی می نشیند و نقاره را جلوی او می بندند و او تک تک ضرباتی بر نقاره (طبل) می زند. ساز زن یا فلوت زن پیاده در کنارش حرکت می کند و آهنگ سوزناکی می نوازد. اسبهای تزیین شده در پی این دو نفر حرکت می کنند. برخی از مردان هم شاطر می شوند، یعنی قبا و ارخلاق (آرخلق) می پوشند، شال می بندند و دورشال و آستین و گردن و کلاه خود دستمالهای رنگارنگ با اشرفی های درخشان آویزان می کنند و هر کدام چوبی بلند به قطر چند سانتیمتر با سربرجسته بیضی شکل با پوشش چرمی در دست می گیرند و دوتا دوتا دهنه اسبهای مشکی پوش و سفیدپوش را گرفته با پای برهنه حرکت می کنند و براین باورند که شاطر و غلام ویژه امام حسین علیه السلام هستند. زمانی که امام بر اسب می نشسته شاطر نیز عنان اسب را گرفته و پیشاپیش امام راه می رفته است. شاطران در روز عاشورا وظایف خطیری در دشت کربلا داشته اند به این ترتیب که عنان اسب امام و سایر صحابه را می گرفته و آنان را تا میدان جنگ می برده اند و چنانچه امام یا صحابه مجروح می شدند، شاطر با زرنگی و شهامت خود را به زخمی رسانده او را بر پشت اسب می نهاد و از میدان خارج می کرد.
در پی اسبها شتر و سپس حجله قاسم (تختی با کمانهای بلند چوبی به صورت محفظه که کتل نامیده می شد) را به مساحت تقریبی یک متر در دو متر حمل می کنند که مقداری ترکه انار که از درخت انار تازه بریده شده است از عرض به فاصله های نیم متر به تخت می بندند. آنگاه پارچه رنگی (مشکی برای کتل) روی آن می اندازند. سپس روی پارچه را با دستمالهای رنگی و زینت آلات، طلا و نقره و آینه تزیین می کنند و کف حجله هم قالی می اندازند. در ساختن حجله از شاخه های گل نیز استفاده می شود و در دوسوی آن دو لاله قرار می دهند. هنگام حرکت چهار نفر چهارپایه آن را بردوش می نهند. در پی حجله قاسم کتل و گهواره علی اصغر که تخت کوچکی است که آیین بندی شده و کودک شیرخواری را در آن نهاده اند حمل می شود. هر کودکی که علی اصغر شود برایش شگون دارد. سرانجام چهلچراغ بر روی سر طبق کشی حمل می شود و هرگاه خسته شد آن را بر زمین می نهد. چرا غ گردانها معمولاً چند جوان زبده هستند که به هم کمک می کنند. یکی چهلچراغ را روی سرش می گذارد و بقیه دوروبرش هستند تا هنگام روی زمین گذاشتن و در ضمن حرکت او را یاری دهند و مراقب چهلچراغ باشند، چون هیچ بعید نیست که میان دو محل دعوا بشود و چهلچراغ آماج سنگ و چوب شده و خرد شود. بیشتر خاطراتی را که پیرمردان از نزاعها دارند مربوط به زدوخوردهایی است که در شب یا روز عاشورا پیش آمده است، البته هر شب نوبت کسی که زیرطبق است عوض می شود.
در شب عاشورا، هر محله یی سعی دارد مراسمش سنگین تر و مجلل تر باشد. از سر شب تا سحر صدای طبل و فریاد «حسین، حسین» آوای سنج، نغمه فلوت یا نی و یا سازدهنی چون موجی عاصی و کوبنده فضای آرام سروستان را پرمی کند. سینه زنان به محلات دیگر رفته و سینه زنی می کنند و برمی گردند.سابقاً به لحاظ اختلافهای بزرگان محل در زمینه های مختلف از جمله توهین به یکی از بزرگان محله یی به وسیله یکی از افراد محله دیگر، به رخ کشیدن قدرت و غیره زدوخوردهایی در این مراسم روی می داد که در برخی از موارد وسایل یکدیگر مانند بیرق یا حجله را به غنیمت می برده اند. تنها در محله «بوتوری» مراسم سینه زنی ساده و بی تشریفات و فقط با چند علم مشکی برگزار می شود.
در شب شام غریبان (شوم غریبون) از چهلچراغ، حجله، اسب، کتل، سنج و بیرق خبری نیست و سراسر سکوت و ناله و تاریکی و سوسوی شمع است، عزاداران که روی سرشان کاه پاشیده اند بر روی زمین نشسته و تا نیمه های شب دست بر پیشانی نهاده و آرام آرام گریه می کنند و نوحه خوانی با صدای بلند شعر می خواند:
امشب است آن شب که عرش ذوالجلال \ لرزد از رنج و غم و درد و ملال
در شب و روز بیست وهشتم صفر نیز مراسمی شبیه عاشورا اما به مراتب ساده تر برگزار می شود.